WIE KYK VIR MY?

So ‘n tydjie gelede hoor ek die storie van die boemelaar met die hond by ‘n vriend. Dit sink diep in en ek besef dat dit ‘n lewenswysheid is wat nie ligtelik opgeneem moet word nie. Hoor wat sê hy:

Hierdie ou boemelaar het niks. Hy het iewers ‘n trollie van ‘n winkel in die hande gekry en daarin is alles wat hy besit. Heelwaarskynlik is dit gister se laaste slukkie brandewyn en ‘n stukkie droë brood. Wat anders kan in die trollie wees? Hy het niks en hy is ook niks. Dit is winter, dus het hy seker ook ‘n paar stukke karton waarop en waaronder hy snags slaap in sy trollie. Nog iets? Dit kan nie veel wees nie, sowaar!

Ou Peet slaap in die stegie langs die Portugese winkeltjie. Hy het al gesien dit is waar die wind hom die minste bykom en daar is ook die minste ‘voete’ deur die nag. Hy voel redelik veilig daar in die stegie en elke dag eindig sy roete deur die strate maar weer daar.

Hy het ‘n vaste roete wat hy daagliks loop. As die Portugees sy winkel seweuur oopmaak, gooi hy gewoonlik gister se oorskiet tjips en worsies sommer weg. Peet wag net tot hy weer in sy winkel is voordat hy dit uit die asdrom gaan opdiep. Teen tienuur is dit pouse by die laerskool en soms kry hy ‘n broodjie wat een sommer in die grond neergooi. (Weet hulle ma’s hoe hulle mors?) By die groentewinkel is daar soms oorryp vrugte wat buite langs die asdrom gesit word vir die asdromlorrie om dit op te laai. Sulke dae is Peet in vervoering, want hy kan kies en keur tussen alles wat hy net van kan droom. Wanneer Peet dan laatnamiddag terugdraai na sy hoekie toe, het hy dalk ‘n rand of twee om ‘n halfjekkie ook mee te kan koop. Hy troos homself daarmee dat hy dit eintlik net koop om warm te bly – dan is dit mos nie sonde nie, is dit?

En tussen dit alles deur het die hond sy verskyning gemaak. Peet kan nie meer onthou wanneer of waar nie, hy het maar net iewers opgedaag en begin om saam te loop. Dan sit hy ‘n paar treë weg en hou Peet dop as hy iets gulsig kou en afsluk. Eers was Peet al te aardig daaroor. Jy sien, die hond lyk ook maar soos Peet: maer, uitgehonger en verwaarloos. Peet kon eenvoudig nie iets eet as die hond hom so sit en bekyk nie. “Voertsek!” of “Hierjy, jou rondloperding!” het niks gehelp nie. Ignoreer het selfs minder gehelp. Hond het gesit as Peet sit en geloop as Peet loop. Soos ‘n skaduwee het hond vir Peet gevolg. Oggend. Middag. Aand. Mettertyd het hy selfs ‘n endjie weg van Peet geslaap ook in die nag.

Op ‘n dag sit die twee mekaar en bekyk. Peet draai sy kop skeef. Hond draai sy kop ook skeef. Peet staan skielik op. Hond staan ook haastig op. Peet gaan sit en natuurlik gaan hond ook weer sit. En toe sien Peet dit in die hond se oë. Eers wou hy dit nie glo nie. Ha-a, dit kan nou wragtag nie waar wees nie. Dit lyk dan of die hond met respek in sy ogies vir hom wat Peet is sit en kyk. Ha? Vir my wat Peet is? Respek? En ou Peet trek sy skouers ‘n bietjie meer regop en stap voor hond uit na hulle volgende bestemming...!

Nou wonder jy waarop stuur ek af? Dis eenvoudig, hoor. Hond het ou Peet slaafs gevolg, want hy het geglo in Peet. Hy was oortuig daarvan dat Peet die beste ding is wat nog ooit met hom gebeur het, selfs al het Peet nooit sy kos met hom gedeel nie.

My vraag aan jou is nou dit: Weet jy dat daar een of twee of selfs baie mense is wat jou dophou en jou volg? Nee, wag nou, ek sien jy skud jou kop en klap jou tong vererg vir my. Hoor my nou eers enduit en dan stry jy weer met my ... as jy kan, natuurlik.

Ek is seker iemand het al vir jou gesê “Weet jy, ek het nog nooit so of so daaraan gedink nie, dankie dat jy dit nou gesê het. Ek sal dit nooi weer vergeet nie.”

Of wat van die keer wat jy die wag by jou motor met ‘n broodjie beloon het en skielik sien jy meer en meer mense doen dit nou gereeld?

Of die keer toe jou kind per ongeluk ‘n glas gebreek het en jy het, hoewel deur geklemde kake, vir haar gesê:  “Dit maak regtig nie saak nie, dis wêreldsgoed.” ‘n Dag of wat later ry jy per ongeluk oor haar mooiste pop en sy troos jou, hoewel met ogies vol trane: “Toemaar, Mamma, dis wêreldsgoed.” Waar, dink jy, het sy die voorbeeld gekry?

Juffrou, jy wat by die laerskool ‘n klassie het, weet jy dat die dogtertjies selfs hulle hare soos Juffrou s’n wil knip?

En jy, Meneer die Bankbestuurder, besef jy dat die seniors in die bank die klerke onder hulle presies behandel soos wat jy hulle behandel?

Mevrou, dra jy soms ‘n vuil koppie kombuis toe of moet Mina maar met al die vuil matte, skottelgoed, wasgoed, stoepe, vensters, wat alles! sukkel van dag tot dag? Gee jy nie dalk vir haar die idee dat dit nie vir jou belangrik is of jou huis netjies is of nie? Is jy nie dalk die oorsaak waarom sy ook maar net doen waarvoor sy lus is in jou huis nie? Want jy sien, Mevrou traak tog ook nie met wat ek doen nie. Oepsie! Regtig?

Mamma, het jy al geluister as jou dogtertjie en haar maatjie huis-huis speel? Met watter stem praat sy? Is sy vriendelik met haar vriendin in hierdie grootmens-wêreld, of praat sy neerbuigend met haar? Waar, vra ek jou, hoor sy dit?

Nou vra ek jou weer: Weet jy dat daar iemand is wat jou dophou en jou slaafs volg? Weet jy dat jy die beste ding is wat nog ooit met daardie mens gebeur het? En besef jy dat jou doen en late daardie persoon kan maak of breek?

Nee, ek vra maar net, hoor.

DIT IS (GLO EK) WAAROM GOD EGSKEIDING HAAT!

Ek sien hoe frons jy. Ja, jy dink by jouself: “Martha Poller, wat weet jy van hoe swaar ek gekry het en wie gee jou die reg om jou mond uit te spoel oor iets waarvan jy niks weet nie?” Kom ek stel jou gerus. Hoe lui die spreekwoord nou weer in die Engelse taal? Been there, done that, got the T-shirt. Ja, ek is ook deel van die klub, jong, jy kan maar ontspan! Ek het die pad geloop, my lam, en kyk hoe lyk ek nou.

Kom ek vertel jou ‘n paar storietjies, dan sien jy waarom ek dink dat ek weet waarom God sê dat Hy egskeiding haat. Dit gaan oor die kinders, man! Die kinders in die huwelik is die mense wat die seerste kry, of ons dit nou wil weet of nie. Die kinders. Ons kinders!

1. Ek woon ‘n begrafnisdiens van ‘n geskeide man by. Ek kyk verward rond. Die naaste familie van die oorledene sit mos gewoonlik voor in die kerk, is dit nie? My oë dwaal van kerkbank na kerkbank, en elke paar treë sit ‘n wenende gesinslid van die oorledene. Jy sien, sy drie kinders by vrou nommer 1 praat nie met mekaar nie. Mmmm, want twee was bly dat Pa weer getrou het en nommer 3 wou niks daarvan weet nie. Nou sit Ma en nommer 3 hier reg voor my en die ander twee sit doer agter en gluur teen Ma se agterkop vas. Regs van my sit vrou nommer twee en heel aan die anderkant van die kerk sit haar twee kinders. Ja, jy’s reg: hulle was kwaad vir Ma omdat sy met hierdie man gaan trou het. Wat ‘n gemors, dink ek by myself. Was dit nou alles die moeite (liefde) werd? wonder ek by myself.

2. Mamma en Poppie woon alleen in die grootstad. Hulle het ‘n rukkie terug vir Pappa gelos om sy eie vreemde pad te loop. As Mamma Saterdag moet werk, moet Poppie Vrydagaand al by tannie Rosa gaan slaap; die tannie verkies dit so. Want sien, naweke is die bewaarskool toe en Poppie moet mos dan nou iewers heen totdat Mamma klaar gewerk het. Mamma weet nie hoe baie Poppie elke Vrydagaand huil nie. As dit slaaptyd is, vat Poppie haar koffertjie saam bed toe. Alles wat sy saamgebring het is in die koffertjie en alles moet saam met haar slaap. Tannie Rosa is baie goed vir Poppie, maar Mamma weet nie wat alles daar gebeur nie. Poppie vertel ook nooit vir Mamma van alles nie. Op ‘n dag droom Poppie ‘n verskriklike droom. Na daardie droom sê tannie Rosa vir Mamma om asseblief ‘n ander plan met Poppie te maak op Saterdae, want hierdie besigheid werk nie uit nie. Dit was die nag wat Poppie gedroom het Mamma en tannie Rosa gryp elkeen ‘n armpie en skree: “Sy’s myne! Los haar uit, sy’s myne!”

3. Klein Bettie se mamma kan nie meer nie. Sy en Bettie trek en los vir Pappa alleen. Maar jy sien, Mamma en Pappa is altwee ewe lief vir klein Bettie. Hoe nou gemaak? Sy is te klein om self te kan besluit en natuurlik bly sy by haar mamma. Maar hoe nou gemaak met Pappa? Hy verlang sy klein Bettie baie en hy wil baie graag net so ‘n klein stukkie van haar liefde hê. Klein Bettie is bang. Verward. Onseker. As ek by Mamma is, sal my Pappa my weer kom haal? En as ek by Pappa is, gaan ek ooit weer vir Mamma sien? Heen en weer, heen en weer. Klein Bettie weet nie meer watter kant toe nie, want Pappa en Mamma het elkeen ‘n armpie...!

Nou vra ek jou: Wonder jy nog steeds waarom ek glo ek weet waarom God egskeiding haat?

SOOS WARM 'JOSTERS' IN DIE WINTER

Ek loop met ‘n opgewondenheid in my hart wat ek in geen woorde kan beskryf nie. Ek sien een van die dae weer een van my kleinkinders (aldrie van hulle bly te ver om gereeld te kan kuier) en die vooruitsig het my hart heel omgekeer. Skielik wil ek oor als tjank – nugter weet hoekom! 

My liefiekind wat ek een van die dae gaan sien.

Nou wil jy ook weet hoekom loop en tjank ek, ha? Sommer net, omdat ek kan, man! Is dit nie genoeg rede nie?

Kom ek vertel jou eers ‘n storietjie. Dis sommer ‘n klein, niksseggende storietjie, maar jy sal verstaan as jy hom eers gehoor het.

Dis winter. Dis in die middel van die nag. Dis vrek, vrek koud. Jy is van iewers af op pad huis toe. Jy is koud tot in jou gebeente toe. Niks, maar niks gaan jou nou warm kry nie, dit weet jy. Die kar se ligte boor gate in die ysige nag-koue. Dit voel vir jou die nag is selfs donkerder as gewoonlik, want die koue het alle lig huis toe gejaag. Nêrens is selfs ‘n hasie of ander diertjies op die pad in sig nie – alles skuil teen die diepnag se koue.

Jy weet dat jy nou iets moet doen aan hierdie koue gebeentes van jou. Dis nie meer ver huis toe nie. Jy is moeg. Jy wil slaap. Maar jy is koud!

Uiteindelik is jy tuis. Jy stop en klim stram uit om die hek oop te maak. Jy sluit oop en strompel styf-styf binne toe. Sit die ketel aan. Draai die bad se krane oop. Wanneer jy jou kasdeur oopmaak, sien jy hulle: jou warm flennie nagklere. Nee man, mens praat nie van nagklere nie, ha? Dis jou josters, of jou jamies, of PJs, of wat ookal. Maar eintlik is dit jou beste, este vrinne. Dis hierdie oorgroot, flennie jamies wat jou lyf omhels en troetel en snoesig toemaak. Jy weet presies hoe hulle voel om jou lyf. En jy weet alles sal reg wees as jy hulle eers aangetrek het. Ja, jy hoef nie eers aan te pas of te wurg om dit aan te trek nie. Ha-a, jy weet! Want jy ken!

Jy haal hulle uit die kas uit en druk dit voor jou gesig. Jy asem die bekende reuk van jou beste maters behaaglik in. So ja, amper daar. Jou warm bad laat die ys in jou bloed smelt. Die frons tussen jou oë ontspan. En dan... die saligheid van jou eie, eie warm jamies.

Wanneer jy dan met jou vrinne aan die lyf sit met die beker warmgoed, voel jy welbehaaglik tevrede. Alles is reg. Alles is goed. Die lewe is ‘n warm, salige lied. Jy gaan lê en weet jy gaan slaap soos ‘n kind – sonder sorge en intens tevrede.

Liefste Vivi-kind van my

Nou kom ons terug by die weersiens van die kindjielief een van die dae. Dit is presies hoe my hart daaroor voel vandag: soos met my lekker warm jamies op ‘n ysige koue nag.

Ek vra my maters om hierdie vooruitsig om ‘n geliefde een van die dae te sien vir my te beskryf en hulle laat waai met die antwoorde. Ek deel ‘n paar van hulle met jou.

Marsofine Krynauw: ...water na ‘n tog deur die woestyn

Criselda Adams: Die hemel in jou hart te ervaar.

Tanya Rentzke: Daai eerste lek van ‘n roomys op ‘n hittige somersdag

Marikie Faul Kotze: ...die vlinders te ervaar van ‘n eerste afspraak.

Maryna Gous Schlierkamp: Reën te ruik op die plaasvlaktes

Herien Ward: ...om dankbaar te wees... vir daai voorreg...

Ansie Le Grange Mare: ...my hart buite my lyf te voel dans!

Jeanette Le Hanie: Om te weet jou hart en die ander persoon se hart is steeds in harmonie. ‘n Hemelse gevoel!

Marie Szewzyk: ...jou hart ‘n tonic inspuiting te gee!

Denitia Bosshoff: ...om wakker te word.

Annatjie Sandrock: om weer te lewe

IS VRIENDSKAP DIT (ALTYD) WERD?

Nou die anderdag hoor ek twee vriendinne met mekaar gesels. Nee man, ek het nie afgeluister nie, regtig nie. Kan ek nou help as ek so naby hulle sit dat ek alles kan hoor? Ja, dit is so, ek kon opstaan en loop, maar ek het nie. Mmm, dalk het ek dan mos afgeluister? Besluit maar self.

In elk geval, jy weet mos, ‘n mens kan soms wonder en dink en redeneer oor die mense in jou lewe – moet ek hierdie vriendskap nog ‘n kans gee of moet ek maar links kyk en die pad vat? Nouja, dit was so ‘n gesprek. Kom ons noem hierdie twee sommer Sussie en Sannie, dan vertel ek jou.

Sussie sê vir Sannie: “Ag nee aarde, jy het nou regtig nie vir Loeloe in jou lewe nodig nie, ha? Wil jy vir my sê dat jy toelaat dat sy ‘so en dit en dat’ met jou? Ek sweer ek sal dit nooit aan my laat doen nie. Wragtag is wragtag, ek het haar al hoeka gesus en geso as sy dit die dag met my probeer.” Sussie staan sommer regop soos sy vuiste swaai en beduie.

Sannie antwoord bedees: “Ja, sy maak maar altyd so met my, maar ek weet nie eintlik wat om te maak nie. Jy sien, dis nou glad nie asof ek so baie vriendinne het nie en...” Die stemmetjie is nou glad nie meer so stewig soos toe die gesprek begin het nie en ek moet mooi luister om haar te hoor. (Het ek regtig gesê ek het hulle nie afgeluister nie?)

Sussie antwoord saggies met haar hand op Sannie se skouer: "Dink mooi daaraan, is dit regtig die pyn werd om so 'n vriendskap aan die gang te (probeer) hou?"

Sannie sit net daar. Sy praat nie. Sy weet nie hoe of wat om te antwoord nie. Sussie verstaan baie duidelik nie hoe dit werk nie, ha? As sy nou vir Loeloe afskryf...? Nee, dit kan sy mos nooit, ooit doen nie... of kan sy?

Ek sit en beluister hulle, want ek wonder toe self oor hoe of wanneer jy nou eintlik moet besluit ‘Maar hierdie een het ek nie verder nodig in my lewe nie’. Hoe doen ‘n mens dit? Hoe los jy en laat gaan? Ek het daardie dag daaroor gewonder en ek wonder nog immer daaroor. Ek het nie navraag gedoen om te hoor hoe ver die storie gevorder het nie. Want, jy sien, dit was mos nie my storie nie.

En dit slaan my soos ‘n voorhamer: Sout! “Wanneer die sout dan laf geword het...!”

Matteus 5:13 – Sout-van-die-aarde mense

13“Julle is die sout vir die aarde. Maar as sout verslaan het, hoe kry ’n mens dit weer sout? Dit is niks meer werd nie. Dit word buitekant weggegooi, en die mense vertrap dit.

Waar presies kom die storie van ‘as die sout laf geword het’ van Jesus vandaan? Sout kan mos nie minder of meer sout smaak nie, al wil dit ook. Los dit op in water en laat die water weer verdamp. Wat bly agter? Sout. Sout kan nie verslaan nie. Sout kan nie meer of minder na sout smaak nie, want sout bly sout. Toe moet ek mos gaan soek na ‘n antwoord, man. En toe kry ek my antwoord...!

In Palestina het hulle buite-oonde gehad. Die oond is op ‘n laag teëls gesit. Maar, en dit is nou waar die storie van die sout in kom, onder hierdie teëls is ‘n dik laag sout gegooi. Die sout het gedien as isolasie en die hitte het dus behoue gebly om die oond lekker warm te kry en te hou. Mettertyd, as gevolg van die hoë hitte, het die chemiese samestalling van die sout verander en was dit dan nie meer sout nie. Dit was nou net ‘n grys massa wat niks meer werd was nie. Dit moes vervang word met (ja!) sout. Hulle het hierdie grys massa op die paaie gegooi om daar vasgetrap te word. Lees nou weer die versie van die sout. Maak dit bietjie meer sin vir jou?

Dan is daar ‘n ander dinge wat ek weet, maar weer raakgelees het:

·         Daardie growwe, gelerige sout met die sand in is goed genoeg om ‘n beesvel mee te sout, maar as jy die mooi soutpotjie op jou tafel wil sit, gebruik jy fyn tafelsout, nie waar nie?

·         Daar is kulture waar mense sout saam met mekaar eet as teken van hulle vriendskap.

·         Ons weet ook dat sout ontsmet en preserveer.

Nou kom ek terug by Sannie en haar vriendskap met Loeloe... As ek die storie van die sout lees en ek sit twee en twee bymekaar, kry ek vier. Dit smaak dan nou vir my dat, al klou Sannie met alles wat sy het aan die vriendskap met Loeloe, dit haar niks gaan baat nie, is dit nie so nie? Dit lyk nou asof dit meer van 'n illusie as die ware Jacob is? So, waarom klou die stomme vrou nog aan iets wat nie meer bestaan nie?

Ek dink jy moet my nou eers verskoon, 'seblief. Ek kan nie verder gesels nie. Ek wil vir Sannie gaan soek en vir haar die storietjie van die sout vertel... of hoe reken jy?

WINTER IN DIE NAMIB

Toe ek in die skool was, was veral twee vakansies vir ons as kinders baie belangrik. Die ses-weke vakansie in Desember en die drie-weke vakansie in Junie/Julie. Ja, ons het hulle regtig so genoem, want dit is hoe lank hulle was.

Die somervakansies was die lekkerste. Iewers het ons (soos byna almal in die Namib) Lüderitz toe gegaan vir ‘n week of twee. Ogg, fees der feeste se lekker kuierplek met goiingsakke vol kreef en soveel roomys by die Strand Kafee as wat jy moontlik kan verorber. En dan, natuurlik, was Kersfees ook nog daar.

Die Junie-vakansies was ‘n totaal ander saak. Was jy al in die woestyn in die winter? As jy was, sal jy nou kopknik en saamstem. Koud. Nee, ysig koud. En ‘n wind wat net nooit einde kry nie. Sleg? Nee, glad nie. Ongemaklik? Ja, gewis!

My vroegste herinnering aan wintervakansies, is soggens se warm kombuisie met die koolstoof. Ma jaag aan: “Dek gou die tafel klaar, Pa is al terug van die veld af.” Pa kom van buite af in. Toe die deur oopgaan, hoor jy iewers buite lammers blêr. Hy soen jou. Sy gesig is yskoud. Sy blonde kop is windverwaaid. Sy swart leerbaadjie ruik na veld en buitekant. Ma sit sy koffie voor hom neer. “Hoeveel lammers is daar vandag, ouding?” Ek hoor nie sy antwoord nie. Die pap en worsie is stomend warm. Pa murmureer oor ek suiker en sous oor die pap gooi. “Jou Engelse Jood!” (Dit beteken jy is dommer as dom!) Halfpad deur die ete vra Ma ek moet solank die tee maak. My tee is nog warm in my koppie as Pa die Bybel vat en lees. Hy bid. Ons hou almal hande. Pa is haastig. Dis lamtyd. Hy trek die pelsies self oop, niemand durf hom ooit daarmee help nie. Sy werk is sy werk is sy trots!

Waarom sou dit wees dat daar soveel begrafnisse in daardie vakansies was? Oumense, jongmense, kinders, de lot. Of is dit dalk net ek wat dit so onthou? Die yskoue wind wat om die verwese mense waai by die graf. Stof. Blare. Nog stof. Yskoue smart. Na die tyd het Ma skons en broodjies en lekker warm sop. Opeens is almal hartlik en gesellig in die eetkamer; eintlik die hele huis vol. Iewers het iemand nog ‘n hand of twee gebring om die massas skottelgoed te was na die tyd. En dan, vanaand, die ontsettende stilte in die huis. En my gedagtes wat nie tot rus wil kom oor die mens wat daar buite in die wind en ysige eensaamheid lê nie. Wanneer raak ‘n mens daaraan gewoond dat ‘n dooie ‘n dooie is en dat wind en weer nie meer saak maak nie?

Wintertyd is jagtyd. Ons plaas lê langs die uitgestrekte bittereindes van die Namib met geen grensdrade tussenin nie. Ou Tilla gaan jag daar waar ons nie mag jag nie. Die gras is hoog en die grassade maak hopie onder die motor op die spaarwiel. Toe hy vir hom kom kry, is die veld aan die brand. Daardie dag sien ek hoe gee mens vir mens om, hoor. Almal jaag met dromme water en sakke en ekstra hande, want die vuur moet dood. Ek en Ma en ousus moet die springbokke aan die hake onder die boom ophang. Ons is nog klein, man, en die arms wil nie saamspeel nie. Ma draai die springbok se stertjie om haar hand om ‘n lekker stewige greep te kry vir die optelslag. Maar ai! As ons so optel, peul die bokdrolletjies so uit en ek en ousus laat val die bok – ons lag te veel, sien. Ma raas, maar dit help nie, ‘n drolletjie is ‘n drolletjie en dis vrek snaaks!

Kinders word nie in die badkamer gebad nie. Dis ‘n baie ou plaashuis en die badkamer is op ‘n stoepie amper so half buite die huis. Saans word die sink badjie ingedra kamer toe. Warm water in die badjie. Kindjie word gebad en (onthou om die gaatjie toe te maak!) warm aangetrek voordat ons by Pa en Ma in die kombuis gaan sit.

As die wind waai soos hy vandag gewaai het, dan is ek weer kind op die plaas. Ek sit in die kombuis en ek hoor hoe huil die wind om die huis se hoeke. Ek wil tee gaan maak en vir Pa gaan gee daar waar hy die velletjies staan en ooptrek. Ek wil hoor hoe hy “Dankie, Mart-Marie.” Ek wil binne-toe loop en vir Ma tee vat en kyk hoe sy die een rok na die ander vir ons sit en maak. Ek wil, al was dit koud en soms onsmaaklik, so graag net eenmaal weer kind wees in die winter. Seblief tog, toe?

ONS S'N (GELEEN) VIR ALTYD

Ons ken almal so ‘n gesin. Of, dalk IS julle so ‘n gesin? Ek sal verduidelik, dan besluit jy maar self. Ek ken meer as een so ‘n gesin, maar om nie seer te maak of aanstoot te gee nie, is hierdie storie suiwer fiksie.

Hulle troudag is ‘n feestelike affêre en die hele kontrei is genooi. Wie sal dan nou nie Danie en Krummeltjie se troue wil bywoon nie? Hulle is alombekend en twee lieflike jongmense. Danie het die plaashuisie mooi opgeknap en alles is reg dat Krummeltjie kan kom intrek na die troue. Krummeltjie hou skool, maar sy maak net hierdie semester klaar, en dan word sy boervrou. Wat ‘n vreugde! Wat ‘n mooi verhaal. Almal slaan die hande saam oor hierdie lieflike twee jongmense.

Uiteindelik is Krummeltjie ook op die plaas. Danie boer heeldag en Krummeltjie het haar hoenders en tuin wat haar besig hou. Saans kuier die tweetjies op die stoep tot laat. Hulle is so ontsettend ief vir mekaar!

Na die eerste goeie lamer-oes begin die tweetjies praat van ‘n pienkvoet. Ja, dit is wat nog kort in hulle huisie – ‘n babatjie! Krummetjie bel haar ma en deel die goeie nuus: Ons het ‘n bestelling ingesit vir ‘n klein Danie. Ag, as dit ‘n klein Krummeltjie is, sal hulle net so bly wees, hoor.

Maar die maande, en later jare, sleep verby en die bestelling word nooit afgelewer nie. Danie se twee jonger boeties is al lankal pa van hulle eie broedseltjies en Krummeltjie se sussie het ook al ‘n kleintjie. Elke keer as Danie en Krummeltjie by die nagmaal kom, vra almal by die kerk of hulle dan nie ook vorentoe wil boer nie. Krummeltjie het elke keer ‘n ander antwoord, maar die mense glo haar lankal nie meer nie...dalk wil sy net eenvoudig nie vorentoe boer nie, ha?

Op ‘n dag wil Krummeltjie nie dorp toe gaan vir die nagmaal nie. Danie is ontsteld! “Skaam vir jou, Krummeltjie, jy kan mos nie so kom staan en maak nie. Natuurlik gaan ons nagmaal toe.” Maar Krummeltjie het klaar besluit, sy gaan nooit weer nagmaal toe voor sy nie ‘n baba het nie. Want sien, die mense se vrae maak haar tog so bitterlik hartseer. Sy weet lankal nie meer hoe om dit te beantwoord nie, nou sal sy liewer maar by die huis bly. En net daar besluit Danie dat hy dan maar saam met Krummeltjie by die huis sal bly.

Die dominee en die kerkraad en die voorsitter van die skoolraad (Krummeltjie was mos ‘n juffrou!) en wie almal kom plaas toe en kom praat mooi, maar die tweetjies het klaar besluit. Hulle bly by die huis totdat...!

Drie jaar later is Danie en Krummeltjie weer by die nagmaal. Danie dra die mooiste ou babatjie die kerk binne. Almal oe en aa, want dit is dan ‘n yslike groot kind en hulle het nie geweet dat Krummeltjie in die ander tyd was nie. Hoe het dit nou gebeur? Maar Danie en Krummeltjie se monde is gesnoer. Hulle het hulle eie ou broedseltjie en dit is al wat belangrik is. Waar hulle vir KleinDaan gekry het? Wat maak dit saak, ha? Hulle glimlag van oor tot oor, want nou kan niemand meer ongemaklike vrae vir Krummeltjie vra nie.

                                               

Danie is ‘n flukse boer en sy boerdery brei mooi uit. Hy bou vir Krummeltjie haar droomhuis en sy lê ‘n groot tuin aan. KleinDaan word nou groot en moet skool toe gaan. Krummeltjie se ogies raak hartseerder by die dag, want waarom is daar nog nie ‘n klein Krummeltjie nie? Die huis met die baie slaapkamers raak doodstil toe KleinDaan koshuis toe gaan.

Krummeltjie se suster kom kuier op die plaas. Sy huil. Haar man het haar gelos en die baba is maar nog net tien maande oud. Hoe moet sy vir Santjie sorg? Sy kan nie eens vir haarself sorg nie, man. Toe sy huis toe gaan, bly Trientjie by Krummeltjie en Danie agter. Krummeltjie kan weer lag!

So word die groot, stil huis vol met ander mense se kinders. Die dorp se posmeester verongeluk en die vrou sit met drie orrelpypies. Danie bring een van hulle plaas toe om ‘vir eers’ by hulle te bly. Die een na die ander kom trek hulle in om ‘net eers ‘n rukkie ‘ te bly. Die plaashuis lyk soos ‘n koshuis as dit vakansie is, maar dit is die gelukkigste ‘koshuis’ wat nog ooit bestaan het. Hulle is nie altyd almal daar nie, want hulle gaan (soms) na hulle eie ouers toe vir ‘n vakansie.

Op ‘n dag is daar ‘n rusie tussen die meisiekinders. Die een skree vir die ander: “My ma het gesê ‘n mens mag dit nie doen nie!” Die ander een skree terug: “Maar my ma het gesê ‘n mens mag dit doen, jy moet net jou perke ken.” Janneman gryp die meisiekinders elkeen aan ‘n arm. “Jou ma het DIT gesê, nê?” sê hy vir die een. “En jou ma het DAT gesê, ha?” sê hy vir die ander een. “Nou kom ek vra nou vir julle net een vraag. Net een! En julle hoef my nie te antwoord nie, julle moet net daaroor dink voordat julle verder rusie maak. Reg?” Hy wag totdat hy albei se aandag het voordat hy vra: “En wat, liewe susters, sê Ma Krummeltjie daaroor?” Hulle kyk hom groot-oog aan, want hulle besef, eintlik het hulle maar net vir Pa Daan en Ma Krummeltjie.

Die kinders word groot. Hulle eie ouers kan nog altyd nie help nie, maar hulle weet dat Pa Daan sal sorg...soos altyd maar. KleinDaan word ‘n predikant. Santjie het geleer vir ‘n rekenmeester. Trientjie het nie gaan leer nie, sy werk in die bank. Janneman het gevra Danie moet hom help om sy eie stukkie grond te koop sodat hy ook so ‘n goeie boer soos Pa Daan kan word. Driekie is nou ‘n verpleegster en Petrus het ‘n natuurbewaarder geword.

Die groot huis is weer stil, maar Krummeltjie en Danie is tevrede. Die lotjie het nou byna elkeen sy of haar eie gebroedsel en as hulle kom kuier is dit ‘n aardigheid hoe oupa en ouma koer oor die ou kleintjies.

En toe tref die groot hartseer hulle. Pa Danie se hart was nog altyd ‘n probleem, jy weet. En een oggend word hy toe maar net nie weer wakker nie. Krummeltjie se hart is gebreek. Wat moet nou van haar word? Wie sal na haar kyk? KleinDaan (die enigste eie kind) het dit ook maar nie breed nie en hy sal nie vir haar kan sorg nie.

Die dag met die begrafnis is die huis te vol vir al die begrafnisgangers. KleinDaan lei die diens. Toe hy die bedankings namens die familie wil doen, staan Santjie, Trientjie, Janneman, Driekie en Petrus soos een man op en kom staan by hom. Janneman het iets op die hart: “Ma Krummeltjie, ons het vir Pa Daan kom groet vandag. Maar weet jy, Ma Krummeltjie, nou is dit ons beurt om terug te gee – ons wat hier saam met KleinDaan staan, ons belowe vandag dat ons na jou sal kyk.”

WANNEER MY LUISTER OPGERAAK HET

Was jy ook al daar? Jy weet, daardie oomblik wanneer jy voel maar nou het jy genoeg geluister vir vandag – jou luister het so pas opgeraak. 

Nog nooit? Nee man, ek glo dit nie. Dit gebeur gereeld met my dat ek in ‘n geselskap sit en besef ek moet nou onmiddellik vlug vir ‘n paar oomblikke se stilte, of anders...! Of anders wat? Ek weet nie, want ek het nog nooit probeer uitvind nie.

Ons kuier en gesels dat die spoeg spat en almal is tog so gesellig en gelukkig, maar iewers in my binneste begin ietsie (iemand?) in opstand kom. Nee, kom nou Martha, dis nou genoeg vir vandag. Jy kan môre of anderdag verder kuier. Om vredesnaam, kom nou net asseblief weg uit hierdie geselskap (lees: geraas) uit.

Ek dink dit is sulke tyd helder en duidelik op my gesig geskryf dat my ore intussen albei bottoe geslaan het. Of dalk is dit nie noodwendig my ore nie, hoor. Dalk is dit die kop wat nou so vol van die ‘geraas’ is dat hy niks meer kan of wil inneem nie. Die opstand kom staan in hoofletters tussen my en die res van die geselskap en doen wat ek wil, ek kan nie verder luister nie.

Ek kom dit deesdae al meer en meer oor. Dit maak my erg verleë, maar ek het nie beheer daaroor nie. Ek meen te sê, as my ore nie hoor nie, dan hoor hulle nie! Wat is daar om te doen daaraan?

Selfs sosiale media raak (by tye) vir my te veel en dan vlug ek so 'n bietjie. Almal verstaan dit nie en baie neem hewiglik aanstoot, ek weet. Maar hoe moet ek maak as ek nie nog net een woord (prentjie/grappie/mooi versie) kan inneem nie? Dalk moet jy net so 'n klein bietjie briek en net nou en dan vir my 'hallo' of 'howzit'? Ek weet nie, hoor. Ek dink maar net aan my ore wat so ongeskik raak by tye.

Nee, dit het nie te doen met jou of met wie ookal nie, dis my luister-ore wat nie meer wil luister nie. Jy weet mos dat ‘hoor’ nie altyd ‘luister’ is nie, ha? Jy hoor, maar jy luister lankal nie meer nie. Dis seker hoekom die oumense die sêding gehad het: Daar is niemand so doof soos hy wat nie wil hoor nie.

Dit begin my toe pla dat ek so totaal en al ongeskik is wat die luister aan betref en ek begin soek om te sien (hoor?) of daar meer van hierdie ongeskikte spesies op aarde is wat soos ek is. En sowaar, ek is toe nie alleen nie. Daar is regtig ‘n hele kamer vol mense wie se luister ook redelik gereeld by die venster uit vlieg.

Sulke tye wil jy asseblief alleen wees. Dit is goed om alleen te wees, man. Nee, nou nie vir altyd en altyd nie, maar dikwels genoeg sodat jy net weer by jouself kan uitkom. Sodat jy jou binnekant so ‘n bietjie buitekant toe kan uitdop en bekyk en, waar nodig, ‘n bietjie salfies kan smeer of dan net ‘n bietjie aandag kan gee. Ons het nodig om lief te wees vir onsself en ons moet, soos ons graag met ander mense doen, na onsself kyk en ‘luister’ na die pyne en seerplekke wat soms ontstaan. Net so moet ons ook hoor as al ons sintuie opeens in opstand kom teen, in hierdie geval, ‘n te woelige geselskap.

            

Iemand was gaaf genoeg om ‘n bietjie raad te gee oor hierdie dowe ore wat nie wil luister nie: Dit is goed om doelbewus jou alleentyd te beplan en te geniet – tye waarin jy jouself, soos die Engelse so mooi sê, kan ‘pamper’ en lief kan hê. Tye waarin jy kan leegmaak van die gejaag, en weer kan volmaak met die mooi en die goed van die lewe. Ek praat nie van op die bed lê en lees (soos wat ek ook graag doen nie), ek praat van doelbewus sit en binnetoe kyk...en dankbaar wees SONDER om te kerm en kla. Jy kan selfs, as jy sukkel met alleentyd, ‘n joernaal hou en gedurende jou ‘self’tydjies, jou skatte neerskryf. Dit help jou om te fokus, maar dit is ook goed vir wanneer jy dalk anderjaar weer daarin lees.