DIE OUMAN EN EK

foto geleen

Die ouman is stil ... soos in dóódstil! Om die waarheid te sê, hy praat nooit nie.

Nee, nee, dis nie dat hy afsydig of hoogmoedig is nie, dis net dat hy nie praat nie. En tóg weet hy van my ... van jou ... van ons almal. Dit maak nie saak of dit goed of sleg is nie, hy wéét! Maar praat daaroor? Nooit nie!

Hy weet van jonk wees en oud word. Hy het die kennis daarvan en, so glo ek, sou dit graag met onse sterflinge wou deel as ons ook maar net wou luister.

Gisteraand was een van daardie aande. Die ouman was baldadig met die lig wat hy uitgestraal het. Jy het amper die idee gekry dat as hy kon, hy nog helderder sou skyn! Wat ‘n fees was dit nie. Die kinders het in die strate gespeel tot ver verby slapenstyd. Hulle ma’s het nie gekla nie, want hulle het self ook hulle gebrek aan kuier aangevul en ‘n slag lekker met buurvrou gesels sommer so oor die draad. Verliefdes het ver ente langs die strand gaan stap en minnewoorde gefluister. Hy het glimlaggend toegekyk en (ek sweer!) goedkeurend geknipoog in hulle rigting.

Ander aand weer het hy sy wolmus oor sy kop getrek en sedig net gesit waar hy sit. Ons kon hom nie sien nie, maar hy was dáár! Dis nie dat die ou dikbek was nie, hoor. Hy kry maar net soms die gier om kop in te trek. Maar dan ... is ons nie maar almal so nie?

Ek hoor van mense wat dink die ouman is te geheimsinnig na hulle smaak. Hulle redeneer die ou is net ‘n bietjie té privaat. (Dan wil ek mos nou weet wát presies wil hulle van hom weet?) Ek verstaan dit nie heeltemal nie, maar ek hoor hulle voel so effens bedreig deur die ou.

Heheheee! Die ouman? Gevaarlik? Nee man, moet tog nou regtig nie iets probeer soek wat nie bestaan nie. Hy is regtig net ‘n liefdevolle, vriendelike ouman.

Het jy al agtergekom dat die mense immer kla oor die son? As dit te warm is, kerm hulle daaroor en as dit reën en hulle sien nie die son nie, kerm hulle daaroor óók! Son kan net eenvoudig nooit die regte ding doen nie.

Maar kla oor die maan? Nog nooit daarvan gehoor nie! Niemand brom as die maan skyn of nie skyn nie. Kinders kan heelaand in die maanlig speel. Ek kan my verluister aan kinders wat in die maanlig in die straat speel. Dis net of hulle so ‘n bietjie blyer is om te lewe ... so ‘n bietjie meer lief is vir mekaar ... so ‘n bietjie meer tevrede is met alles en almal.

As ek moet, sal ek vir jou boeke vol oor die maan kan skryf. Soos ek sê, net as ek moet. Jy sien, ek is ook baie lief vir maanskynaande, maar om wetenskaplik liries daaroor te raak, is glad nie vir my nie. Ek kan my verluister aan slimpraatjies oor waarom dit nie gaan reën nie en waarom daar nou ‘n storm op see is en waarom so of sus – alles die maan se skuld! Hulle sien die maan as ... as wát? Ek kry nie eens ‘n woord daarvoor nie, man. Vir my is hy net die liewe ouman wat hom totaal en al nie deur ons aardlinge laat ontstel nie.

Daar is so ‘n mooi storietjie van ‘n ou man wat sy hele lewe aan die maan gewy het. Dit was sy werk om die lig wat die maan snags ‘uitgooi’, weer vol te maak. Hy het nooit iewers heen gegaan nie en nooit ‘n dag oorgeslaan nie. Hy was eindeloos getrou in sy selfopgelegde taak.

Tot op ‘n dag toe sy vrou onverwags die huis verlaat! Die ou man het alles net so gelos en die wêreld in duisternis gedompel. Sy veelbewoë reis oor land, lug en see om haar te vind, herinner ons aan die onwrikbare krag van liefde. Die wêreld was in duisternis gehul, ja, maar het jy geweet dat die donkerte nie kan bestaan teen lig nie? Die donkerte moet eenvoudig wyk die oomblik wat daar lig is. Maan verskaf so ‘n lig ... en ek ... en jy ... en wie almal nog rondom ons.

En moet nou net nie begin verlang na geliefdes wat ver woon nie, hoor! Die ouman is baie gou jou partner in crime. Hy treur saam met jou oor jou ver mense. En dink nou net, jy sit buite en staar na die naghemel. Alleen. Soms hartseer. Soms moedverlore. Soms sommer net moedeloos. En iewers anders op aarde is jou geliefde wat ook na die maan lê en kyk.

En weet jy wat? Die ouman gooi sy lig op julle albei ... en weet van julle albei ... In ‘n sekere sin bring hy die twee van julle tóg bymekaar, nie waar nie? Wanneer jy dit eers verstaan, voel jy ook dan nie meer heeltemal so alleen nie.

Dit alles laat my mos nou wonder hoeveel songs in die maanlig hulle oorsprong het. Ek sien die man op die strand sit. Sy hart trek 'n punt na sy geliefde elders anders op die aardbodem. Die kitaar is half doelloos in sy hande. Mettertyd begin hy hier en daar 'n noot tokkel. Aanvanklink net een of twee note, totdat dit alles in plek val en hy sy hart uit sing aan sy geliefde. Met die maan as enigste toehoorder, speel hy sy hart uit. Wanneer hy dan uiteindelik huis toe stap, loop en neurie hy 'n minnelied aan haar wat so ver van hom af is.

Wanneer jy soms so (gewoonlik alleen) na die maan staar, kan ‘n mens nogal vreeslik nietig voel, is dit nie? Jy sien die sterrehemel, jy sien die maan, jy hoor die wind in die bome ... en jy voel klein! Klein en nietig teenoor die geweldige grootheid van die skepping – net ‘n klein stippeltjie! Dit is sulke tyd wat ‘n mens begin twyfel of daar wel íémand is wat weet van jou.

Dit moet nogal lekker wees om Maan te wees. Jy weet dat Maan glad nie lig uitstraal nie, ha? Maar ja, wanneer daar lig op hom val, weerkaats dit tot aan die eindes van die aarde. Moet ons nie ook so wees nie? Al die liefde, al die vrolikheid, al die mooi van die lewe moet ons kan opvang en weerkaats. Dink net wat ‘n plesier hierdie lewe sal wees as ons almal net die mooi en die goed kan terugkaats na wie ook al waar. Sjoe! Die lewe sal soveel makliker wees, dink jy nie ook so nie?

Die maan kan nie asemhaal nie, maar tog kan dit ons asem wegslaan met die skoonheid van daardie koue, dorre bol. Die maan is nét mooi wanneer jou verstand skoonheid soek en wanneer die hart liefdevol is.

Maar! Selfs die maan het ook ‘n donker kant, nie waar nie? So het ek en jy en almal ‘n donker kant wat ons vir niemand wil wys nie. Ek is so gesteld om net my beter kant aan die buitewêreld te wys, dat so ‘n ontbloting van die donker siel nogal traumaties kan wees. Dit kan my dryf om net nóg dieper weg te kruip en die mure rondom my net nóg hoër te bou.

En dan, wanneer jy alleen is en dit is net jy en die ouman, dit is dán wanneer jy begin wonder ...

Is daar ooit nog iemand wat weet van my bestaan? Iemand wat, soos ek, soek na die waarheid en die mooi van die lewe?

Is.

Daar.

Nog.

Iemand.

Wat.

Weet?

En verstaan?

Liewe Maan, sien jý my hartseer raak?!

Stick Figure – "Angels Above Me" 

Run run river, carry me home to the ocean
The river and the road, take me home to the ocean
The friends in my life like stars in the sky, leave the lights on
I'm trying to get back home, the river keeps on flowing to the ocean

The angels above me they sing that they love me, oh Lord
I'm traveling alone so far from home and love
Oh the angels, angels please don't leave
I'm trying to get to her with the love she deserves, Lord, please

I've been playing my guitar laying underneath the stars for you
In the light of the moon I'll be forever singing tunes for you
When the stars are aligned like the colors in your eyes, greens and blues
It's not when or whether, we'll always be together, it's true

And the angels above me they sing that they love me, oh Lord
I'm traveling alone so far from home and love
Oh the angels, angels please don't leave
I'm trying to get to her with the love she deserves, Lord, please

Ooh, ooh
Ooh, ooh

And sometimes I feel like my heart's gonna burst at the seams
And sometimes I think it's just love that we want or we need
And sometimes I feel like I'm living too much in my dreams
And sometimes, oh Lord, let me be
Let me be, oh

Are you feeling like I'm feeling?
Searching for the meaning of it all
I spend all my days trying to make some sense of it all
The ocean and the seas and the windblown trees are changing
And your love for me, is all I need to keep believing

And the angels above me they sing that they love me, oh Lord
I'm traveling alone so far from home and love
Oh the angels, angels please don't leave
I'm trying to get to her with the love she deserves, Lord, please

Oh, please
Don't leave me
Don't leave me

TRANSFORMASIE

 

So vra iemand my anderdag ‘n vraag wat my aan die dink sit dat jy net rook sien trek! Jy sien, ons as gesin het hierdie lieflike gesin geken en die voorreg gehad om menige vakansie met hulle te deel. In die wintervakansie was hulle by ons op die plaas in die Namib en iewers in Desember het ons by hulle in Suid-Afrika gaan kuier.

Hoe dit presies gebeur het kan ek nie onthou nie, maar ons het byname gekry wat tot vandag toe nog gebruik word. Hulle is vandag nog die “Knopgatte” en ons die “Duinebolle”.

Intussen het baie jare verby gegaan en, hoewel ek nie meer tussen die duine bly nie, was ek maar altyd nog Duinebol. In April trek ek en my liefde see toe en daar raak ek toe mos nou Seeskulp. En dit is presies waar die vraag toe anderdag op my skerm verskyn: "Wanneer kry ek iets filosofies om te lees oor die metamorfose van Duinebol na Seeskulp?"

My eerste gedagte was: As jy dink ek is sommer so ‘n ou skulpie, maak jy ‘n groot fout, my maat. Ek is ‘n seeskulp van formaat!

Maar kom ons begin by die begin van hierdie metamorfose. Iewers in Mei 2022 oorval ‘n probleem met my rug my. Eers probeer ek wag tot die pyn oorgaan, maar daarvan kom niks nie. Toe besoek ek ‘n plaaslike dokter en ons probeer pilletjies en goed, maar dit werk toe ook nie. Hierdie rug soek na aandag, en glad nie net ‘n bietjie nie! Jy moet verstaan, ek is in ‘n oomblik van my voete af gehelp. Ek sit letterlik my dag om. Van koek bak en ander dinge is daar opeens toe niks oor nie.

My liefde het al jare lank ‘n probleem met sy knie en ons weet almal dat daar net een oplossing voor is – ‘n knievervanging. Maar as jy nou ‘n man ken soos ek myne ken, sal jy weet dat dinge nie sommer skielik gebeur nie. O nee, daar moet nog eers baie water in die see loop voordat daardie knie vervang sal word!

Op ‘n dag sit ons twee (soos al baie male vantevore) in ons kombuis in Keetmanshoop en bespiegel oor wat ons vorentoe te doen staan. Ons albei besef die huis is te groot vir ons en iewers sal iets nou moet begin gebeur. Dit is wanneer my liefde my daaraan herinner dat daar ‘n woonstel by die kus is – ‘n woonstel wat my seun lankal aangebied het. En net daar het die dinge stadig maar seker begin roer.

Ons ry Walvisbaai toe en praat met ons kinders. Ja, dan sal dit nou so wees. Ons sal moet wortels uittrek en verplant.

Maar hoe doen ‘n mens dit? Hoe trek jy uit ‘n huis uit waarin jy jou kinders gesien grootword het? ‘n Huis wat vir jare der jare jou toevlug en veilige skuilplek was? Hoe los jy dit sommer net agter jou? My gedagtes is deurmekaar en ek kan nie lekker sit en logies beplan en besluit nie.

Een aand (waarom moet dit altyd wees as die son onder is?) besluit ek om die olifant happie vir happie te eet. Selfs Rome is steen vir steen gebou, nie waar nie?

Ons adverteer die huis. Die stories oor hoekom ons nie die huis verkoop sal kry nie is byna soveel soos wat daar mense in die dorp is. Ek en my liefde is egter rustig. Niks jaag ons mos nie. Ons vat hom maar soos hy kom.

Ek begin my kaste die een na die ander opruim. Dit gee weg, verkoop en gooi weg dat dit ‘n aardigheid is. Die heel eerste rak – my handdoeke – het my hart gebreek. Elke handdoek is spesiaal en elkeen het sy eie storie. Om te dink dat ‘n ander dit nou gaan gebruik en later weggooi ...! Gelukkig het dit later baie makliker geraak. Dis selfs lekker om iets sommer net te vat en in die asdrom te gooi.

Waarom gaar ‘n mens so baie op? Waarom dink jy dat jy dit dalk volgende jaar of die jaar daarna nodig gaan kry? Dis ‘n ingebore vraatsigheid wat jou laat vasklou aan die aardse dinge, niks anders nie.

In November sien ek ‘n spesialis in Windhoek. Ons spandeer ‘n dag om al die toetse en plate te kry. Ons ry die volgende oggend terug Keetmanshoop toe, want die dokter sal nie daardie dag in sy spreekkamer wees nie. Ons kom by die huis en probeer so gou as moontlik uit te pak en in die bad te kom – Windhoek toe ry en terug is nie vir sissies nie, hoor.

Toe ek dit die minste verwag daardie aand, bel die dokter. Die woorde is soos stormwater bo-oor my kop. Ek is te verslae om hom te antwoord of dalk ‘n vraag of twee te vra.

“Vyf werwels sonder kussinkies.”

“Erge skoliose.”

“Gebreekte werwel.”

Ek sluk-sluk ‘n slag om asem te kry. “Maar Dokter ... operasie?”

Hy antwoord my net so vinnig soos wat hy die probleme opgenoem het: “Ons kan dit sommer iewers inpas.”

Gelukkig het ek die teenwoordigheid van gees om hom eers te stop in sy planne. “Kom ons wag eers, asseblief. Ek dink ons moet eers daaroor praat.”

Hy stem saam en groet. My volgende afspraak is in Februarie volgende jaar. Ons sal dan die operasie bespreek en sommer dalk laat doen ook.

Mense wil gereeld by my weet hoe voel ek oor die trekkery Walvisbaai toe. Ek kan hulle eerlik antwoord dat ek eintlik half nie dink aan die trek nie. Ja, jy’s reg, ek dink nie aan die oppak en weggaan van Keetmanshoop af nie. Al waarop ek fokus, is die eerste oggend wat ek in my nuwe tuiste wakker sal word en sal besef: “Hier is ons nou!”

Dom? Volstruispolitiek? Noem dit wat jy wil, maar dit het nogal vir my gewerk. Ek het nie swarigheid gesien in die inpak nie. Ek het nie swarigheid gesien in die groet van vriende nie. Ek het, om die waarheid te sê, swarigheid in niks gesien nie. Ek het net op daardie eerste oggend in my nuwe plekkie gekonsentreer.

Ek het met dankbaarheid begin dink aan die voordele wat ons trek sou meebring: Naby mediese sorg, koeler klimaat, die wye oseaan wat wag dat ek daar op die rotse kan gaan sit en die vrede kan indrink. Vriende wat ek jare laas gesien het, sal ek nou weer kan sien en mee kuier. Hmmm, dankbaarheid, beslis!

Kersfees kom en gaan en ons begin beplan vir die besoek aan die dokter in Windhoek. Eers wil ek niks weet van ‘n operasie nie. Ek was, om die waarheid te sê, vrekbang vir daardie operasie. Ek wou nie dink aan die pyn daarna nie – die huidige pyn was dan vir my meer aanvaarbaar.

My man laat my later besef dat dit tog maar vir die beste is om te laat opereer. Natuurlik is dit! Dis mos net my eiekoppigheid wat dit nie wou erken nie. Ek besluit om maar toe te gee. Ek sal dit laat doen. Ek gaan koop vir my mooi nagklere en kry my gedagtes agtermekaar – dit is net vir my eie beswil, nie waar nie?

Toe dit tyd raak, pak ek twee tassies: een vir oornag in die gastehuis, en die ander vir die hospitaal. Ek is reg. Ek is gemotiveerd. Ek wil hospitaal toe gaan en gesond huis toe gaan later.

Wat ‘n skok! Die dokter vra dat ek weer moet laat plate neem. Hy sit en kyk daarna en lees die verslag. Dan kyk hy op.

“Mevrou, ek kan jou nie opereer nie. Die osteoporose is net te veel. Ek sal jou breek as ek enigiets probeer doen in jou rug.”

Mensdom! Die skok is baie groter as die aand wat hy my gebel het. Ek voel of ek so pas deur ‘n groot hand van my voete af geklap is. Ek is stom. Verward. Ek voel beroof van iets wat ek nog glad nie gehad het nie. Wat nou verder?

Ons ry gastehuis toe en voor ons ry ‘n motor met die nommerplaat Ps 91. Ek sien dit, maar steur my eers nie daaraan nie. Dit bly egter voor ons van robot tot robot. Die dankbare wete kom in my hart lê: Ek is veilig en Hy weet van my!

Ps. 91:1. HY wat in die skuilplek van die Allerhoogste sit, sal vernag in die skaduwee van die Almagtige. 4. Hy sal jou dek met sy vlerke, en onder sy vleuels sal jy skuil; sy trou is 'n skild en pantser.

Ons gaan huis toe en ek pak nog steeds in. Nou moet ek erken, al het ek geweet dat ek nooit weer ‘n koek sal kan bak nie, was ek glad nie bereid om my groot oond en al my toerusting weg te maak nie. Ek het alles ingepak en myself belowe dat dit wel beter sal gaan vorentoe en dan sal ek weer bak dat dit klap ... wat toe uiteindelik glad realiseer het nie!

Wat is dan nou die geheim daaraan om te trek en nie in ‘n diepe depressie te verval nie? Daar is soveel wat jy verloor! Jou huis, jou vriende, jou sommer álles! Nommer een: aanvaar! Jy het die besluit gemaak dat jy gaan trek. Niemand het jou gedwing om dit te doen nie. En dan nou wat? Nou aanvaar jy dit wat na jou kant toe kom. Nee, jy omhels die verandering en koester dit. Dit is die geleentheid om nuwe horisonne te ondersoek. Daar waar die liggaam reeds beperkings stel aan jou vermoëns, vind jy bloot iets anders wat jou siel kan voed en die toekoms dag vir dag tegemoet mee kan gaan.

Ons lewe in ‘n verganklike wêreld, in ‘n verganklike liggaam. Dit is nou my keuse om op die hier en die nou te fokus en om elke dag te geniet. So deur die nuwe koue omgewing, die stof wat die ooswind bring en die mistige oggende en aande, het die vrede in my hart plek kom maak.

Ek fokus op die huidige oomblik. Ek vind my vreugde in die klein dingetjies van elke dag ... en in die proses sluit ek my hart vir dit wat dalk verlore gegaan het met ons trek hierheen.

Wat presies is metamorfose? Dit is die proses van transformasie (in 'n insek of amfibie) van 'n onvolwasse vorm na 'n volwasse vorm in twee of meer verskillende stadiums.

Daar het jy dit dan nou! Die Seeskulp is nou mooi snoesig in haar plekkie en steeds aan’t ontwikkel tot ons uiteindelik die eindstreep sal bereik.

 

AS DIE WIND EN DIE STORMS JOU TREF ...

 Ek besef ek skuld jou ene! Ek het so stil-stil getrek van die warm Suide af kus toe en niks weer laat hoor nie. Nou weet ek ook nie presies wat om te vertel en wat om te los nie. Trek is mos maar trek, jong. ‘n Maklike ding is dit voorwaar nie, maar tog kom ‘n mens later agter jy het dit toe so wraggieswaar oorleef.

Jy wou hoor of ek die onlangse oosweer en -wind oorleef het? Ek het! Want jy sien, kom jy daar uit ons warm dorpie uit, is jy gewoond aan stof en wind en wat ook al nog alles. Iemand sê vroeër vanaand vir my dat as ek dit oorleef het, is ek nou in murg en been ‘n Walvisbaaier. Heheheee! Dan is dit nou seker maar seker so?

So mettertyd het die uitpakkery bedaar en het ek begin soek na iets meer as om te sit ... iets wat my hart bly kan maak as ek in die oggend my eerste koppie tee buite drink. En wat dan nou anders as blomme? Ek en Liefie is kwekery toe en ek kom vol vreugde en opgewondenheid by die huis. Hier gaan geplant word!

Ag, en is hulle tog nie te mooi nie, man! Nie eens een van hulle het aanstoot geneem met die oorplant nie. Nou is dit ek en die blommekinders van my elke oggend en middag en aand sommer die hele dag lank. Ek vertel vir hulle hoe mooi hulle vir my is en sorg dat hulle mooi nat bly en als ...

En toe kom die wind! En die son! En my blommekinders neem erg aanstoot. Erg! Eers wil ek paniekerig raak en hulle sommer in die woonstel sit, maar ek weet dat dit ook nie gaan werk nie. Ons plekkie is so klein, ek is die eerste een wat oor ‘n blombak gaan struikel, weet ek. Ons hou dus maar asem op en kyk wat gebeur.

Sowaar, hulle oorleef toe sommer heel skaflik. Dit is nou as jy die dooie blaartjies en so hier en daar ‘n afgebreekte blommetjie mis kyk. Hulle gaat aan en ek smaail elke dag die hele dag.

Maar dis eintlik nie wat ek jou wou vertel nie. Dit gaan eintlik oor die magrietjiebossie. So tussen die wind en die weer is daar toe sowaar die eerste blommetjie wat sy verskyning maak ... of is dit háár verskyning maak? Ek dink so, ja.

Maar die snaakste ding gebeur – iets waaroor ek toe eers die voëls die skuld voor gee. Daar is net een enkele geel blaartjie op hierdie blommetjie se kroon. Dis sommer so ‘n ou skewe blaartjie. Ek skel natuurlik die voëls, want hoe maak hulle dan nou so lelik met ons? Maar nee, twee dae later is daar nog ‘n geel blaartjie ... en toe nog een ... en nog een. Tog te vreemd! Ek kan my verkyk aan hierdie vreemde blommetjie wat so stuk-stuk mooi word.

Ek sit namiddag weer en staar na hierdie vreemde blommetjie, toe ek myself betrap dat ek vir Blom sê: “Jy laat my darem baie aan myself dink, jong. Sowaar, eienaardig en so half sonder plan, maar jy spog nog altyd met dit wat jy het! Jy lyk eintlik heel tevrede met jouself.”

En toe bekyk ek die res van die ou lotjie met hulle verlepte bruin blaartjies en alle ander groter en kleiner skades. Daar is dan glad ‘n malva wat wil blom! So skaam-skaam tussen die blare sit die kleine blommetjie en maak gereed om die son in die oë te kyk!

Is dit nie maar hoe ons as mens ook is nie? Party van ons oorleef die stormwinde asof niks gebeur het nie, andere is minder gelukkig en hou ‘n hele paar letsels oor. ‘n Paar lyk dan glad of hulle swaarkry nodig het om net mooier en mooier te word! Maar hoe ook al, uiteindelik staan ons almal weer op en stof ons lyfies af en staan regop – gereed vir die volgende stormwind van die lewe.

Nou vra ek maar net vir jou vanaand hierdie een ding: Het die storms jou ook onlangs getref? En waar is jy op hierdie oomblik?

Staan op, my maat! Moenie dat die wind en die hitte en stof en wat ook al jou onder kry nie. Staan op en blom daar waar jy is!

 

 

 

 

 

Van nuuskierigheid is die tronk vol ...

 As jy nou vir my die hoenders in wil hê, moet jy vir my so in die verbygaan sê dat jy nog anderdag vir my iets wil vertel. Jou gesig is die ene ernstige fronse en plooie en ek besef dis groot goed waarna sy verwys.

Nou vra ek jou, hoekom moet dit anderdag wees? Hoekom nie vandag nie? Nee, meer nog: waarom nie nou dadelik nie?

Wat moet ek nou eintlik met die kennis maak dat jy iewers in die duister toekoms iets wil kwytraak? Maak dit enige verskil aan jou? Nee, seker nie. Maar hoor hier, dit maak my wragtag nie lekker voel nie.

Die rede vir hierdie moerigheid van my? Nuuskierigheid! Ek dink nie daar is ‘n mens wat meer nuuskierig as ek kan wees nie. Ha-a, jy dink verkeerd! Dit het niks te doen daarmee dat ek wil weet wat in jou huis aangaan nie. Daai een skeel my min, hoor. Ek is oor eie goed nuuskierig.

Om terug te kom by die iets wat jy my wil vertel. Dit werk mos nou maar so dat as julle oor twee weke weer iewers raakloop, het julle albei al hoeka vergeet daarvan. Nou vir wat op aarde was dit nodig om dit so dramaties aan te kondig.

Ek het ‘n manie oor geskenke. Jou vriendin nooi jou na haar verjaardag toe. “Niks besonders nie,” laat sy hoor. Ek bak net ‘n koek en ons kuier lekker op die stoep.”

Kom jy daar, staan daar ‘n hele plaat karre in die straat. Jy hoor by die hek al hoe kuier dit. Jy skrik, want wat het nou geword van ‘niks besonders nie’? Jy kyk af en sien jy het sowaar nog vanoggend se sloffies aan. Gelukkig het jy darem so ‘n smeerseltjie eyeshadow en mascara gemaak ... dalk kyk hulle die sloffies mis.

Ek soek haar tussen die opgewonde gesigte en spoor haar op waar sy met ‘n vreemde vroutjie sit en gesels. Sy kyk beswaarlik op en ek staan half verlep met die geskenk in die hand ... ‘n geskenk wat ek met groot opgewondenheid gekoop en toegedraai het. Iemand beduie ek moet dit op die tafel daar vóór by die deur gaan neersit.

Wat? ‘n Geskenk wat op ‘n tafel neergesit (en vergeet) word? Oor my dooie liggaam! Jy sal in my huis nie so ‘n tafel voor by die deur kry nie, my maat. Ek wil daai geskenk vat en die papier af skeur en geniet wat te geniete is in daai paarselkie. Ek wil bly wees en ek wil dieselfde tyd die gewer daarvan bedank daarvoor.

Dis om bogenoemde rede dat ek lekker in die bek gevat voel as iemand my beduie na die tafel daar vóór by die deur ...

Sit ons nou deesdae met die raserigste bure denkbaar. Man, jy wil nie weet hoe erg nie. Die Ingelse praat van baie loud mense. Luidrugtig klink nie vir my so lekker op die oor nie, want luidrugtig kan lekker vrolik wees of besope wees of wat ookal. Hierdie vrou is loud! Sy irriteer die wit waks uit my uit!

Nou het ek net een probleem: ek is nie lank genoeg om oor die muur te kan sien hoe sy lyk nie. Jy sien, ek wil die stem by ‘n gesig sit en volgende keer weet wie is dit wat my vrede steel. My seun spot en reken hy sal vir my ‘n trappie by die muur bou sodat ek bo-oor kan kyk, maar dit sal te veel moeite wees, man. Ek wil net een keertjie sien hoe sy lyk, dan sal ek (hopelik) vrede daaroor hê.

Ek kan vir jou ‘n lys maak van goed wat my nuuskierigheid prikkel, maar jy sal my dalk nie glo nie.

Gelukkig het ‘n oond ‘n liggie, maar as dit nie het nie, vat jy eenvoudig ‘n flits en kyk hoe rys die koek wat jy vandag vir die eerste keer probeer bak. En nee, vir ingeval jy dalk vra, ek kan nié wag tot daardie halfuur om is en ek dit uit die oond kan haal nie. Ek móét nóú sien! Want sê nou maar dit flop? Dan wil ek mos nie later weet nie, ha? Ek móét nóú sien dit flop. En as hy mooi rys moet ek dit ook mos weet, ha? En as hy lekker is? Dan moes ek dit eintlik mos al gister geproe het ... nie eers wanneer dit uit die pan uit is en afgekoel het nie.

Moet tog asseblief ook nie in my nabyheid vir mekaar fluister en ronde ogies gooi nie. Regtig? Behalwe dat ek dink jy het swak maniere, span die nuuskierigheid ‘n draad in my binneste wat alle ander denke oordonder. Ek verloor my ordentlikheid net daar, hoor. Dis sulke tyd wat ek liewer iewers gaan sit en salf aan my nuuskierige wonde smeer.

En noudat jy weet – onthou om asseblief volgende keer te ...

Hahahaaa! Nou is dit jou beurt om nuuskierig te wees oor wat ek jou wou vra oor volgende keer.

 

 

 

Die drie (kerk)sondes

Sit ek mos toe een aand en dink doer waar baie ver is. Dis nou daar waar jy skoon vergeet van die hier en die nou rondom jou. My man het my al baie maal so betrap en dan wil hy weet waar in die wêreld is ek nou ... Ongelukkig sal die meeste van my omswerwinge (dis nou in my gedagtes!) hom nie saam laat lag of huil of wat ookal nie, want hy was nie dáár nie.

In elk geval, dit gebeur toe met die afsterwe van iemand uit my kinderdae. En daar gaat die gedagtes soos perde op ‘n stywe galop.

Ek kom uit ‘n era waar daar twee groot taboes was in die kerk. Ag, dis seker vandag nog so in ‘n mindere mate, maar daardie tyd was dit regtig gereken soos sonde. Nommer een: ‘n Mens lag nie in die kerk nie. Nommer twee: ‘n Mens slaap nie in die kerk nie – ook nie ‘n kind nie.

Vaak in die kerk is mos ‘n anderster vaak, ha? Dis asof daar aan elke ooglid ‘n ding ondertoe rem en rem en al swaarder rem. Probeer jy nog die dominee in die oë kyk, is dit deur so ‘n mistige waas en probeer jy dan jou oë knip ...

Maar dis mos nou nie waaroor ek met jou wil praat nie! Ek het daardie lag in die kerk beet vandag. Jy weet mos, daardie een wat dit smaak jou longe gaan bars as jy dit nog net een oomblik moet binne hou. Eintlik is enigiets mos net eenvoudig snaakser in die kerk as op straat.

Ek dink nou aan die dag wat hierdie kranige gryskop orreliste die stoeltjie waarop sy gesit het gespeel het dat die een poot afgebreek het in die middel van ‘n dawerende orrelspel. Die wat daar was het vertel dat sy ‘n oomblik heel skuins geneuk het maar op ‘n wonderbaarlike manier haar ewewig herwin het. Dis mos toe wat haar gimnastiek-ondervinding van haar skooljare inskop! Sy het die stuk klaar gespeel terwyl sy haarself op die driepootstoeltjie moes balanseer.

O ja! Ek wou mos sê daar is drie sondes in die kerk, nie net twee nie. Die derde groot sonde is om nie kollekte in die bordjie te gooi nie.

Een mooi Sondag is dit toe my beurt ...

Met dié dat die diakens opstaan om die kollekte op te neem, ontdek ek dat ek nie geld gebring het nie. Ek word yskoud en bedink my opsies.

Gelukkig het niemand nog ooit gesê dat ál ons sondes aan die wêreld bekend gemaak moet word nie. Ek het besluit dat niemand hoef te weet nie ... dis nou behalwe ek en die kind hier langs my ... mos. Toe die bordjie vir my aangegee word, hou ek die denkbeeldige munt tussen my vingers en druk dit mooi in die middel van die bordjie. Ek gee vir bordjie verder aan en leun terug teen die kerkbank – baie tevrede met myself. Dis nou totdat die kind hier langs my (het ek genoem dat dit mý kind was?) onbedaarlik aan die giggel gegaan het.

As student woon ons een aand ‘n Nagmaaldiens by. Jy moet onthou Nagmaal is nie bedoel vir ligsinnige studente nie. Jy moet jou gedra! Alles het goed gegaan totdat die bordjie met brood aangegee word vir die mense reg voor ons. Die seuntjie kon sy oë nie glo nie! “Pappa, hier bring hulle nou kos ook!” kondig hy opgewonde aan. Die arme pa het sy hande vol gehad met sy honger seuntjie wat nie saam kon eet nie.

En dan is daar die storie van die drie beertjies. Hulle was die dierbaarste seuntjies met sulke ronde lyfies en blonde hare. As die gesin die kerk in stap, is Ma en Pa altyd voor en die drietjies volg in gelid. Ouboet Beertjie loop voor, dan volg Boeta Beertjie en heel agter kom Boetietjie Beer aangewaggel, nog nie heel vas op die voete nie.

Soos kinders maar is, is Boetietjie Beer daardie dag ook redelik woelig en Mamma Beer kon hom nie regtig in toom hou sonder om ‘n bohaai op te skop nie. Sy besluit toe later om hom maar te los, hy raas tog ten minste nie.

Redelik aan die einde van die diens staan ons op om te sing. Ek staan tussen Ma en Pa reg agter die Beertjies. Boetietjie Beer sit eers doodstil en kyk om hom rond. Meteens besluit hy dat ‘n mens nie so ‘n geleentheid kan verspeel nie. Hy begin rol op die kerkbank van die een kant na die ander kant en weer terug. Ek hou asem op! Ek ken moeilikheid as ek hom sien. Ek vergeet skoon om te sing want ek weet hier kom ‘n ding.

Ons sing die laaste woorde van die laaste versie en terwyl die orrel nog die laaste note speel, gaan almal sit. Arme Boetietjie Beer is op daardie stadium reg agter so ‘n groot oom ...

Ja, jy het reg geraai. Groot Oom gaan sit op Boetietjie Beer!

Ek dink nie iemand in die kerk het gehoor toe die dominee nie seën net daarna uitspreek nie. Wie die grootste geskrik het, weet ek ook nie. Was dit Groot Oom ... of was dit Boetietjie Beer ... of dalk Mamma Beer?

Besluit maar self daaroor.

Ek wil baie graag hoor van jou sondes in die kerk. Deel dit met ons, toe?

 

Berge, val op my en heuwels, bedek my!

 

Hoeveel maal het jy al so gevoel? Jy weet mos, daardie een (of is dit duisend) maal in jou lewe wat jy so skaam was dat jy gewens het jy kon liewer maar onder die mat in seil as om te moes aangaan met dit waarmee jy besig was.

Nou kyk, ek het al ‘n hele paar sulke episodes in my lewe gehad. Sommiges was minder traumaties – natuurlik is dit traumaties! – ander meer.

Ek spesialiseer daarin om my naam met ‘n plank te slaan. Vra maar vir hulle wat my ken hoeveel maal ek rooigesig gestaan het oor ‘n blaps wat ek oorgekom het. Jy weet mos, soos om jou beste vriendin aan iemand voor te moet stel en opeens het jy haar naam vergeet! Hoe gebeur dit? Maar meer nog, hoe verduidelik jy dit aan jou vriendin wat daar en dan besluit sy is mos nie goed genoeg vir jou nie ... waarom anders onthou jy dan nie haar naam nie?

‘n Vriendin van iemand se man is oorlede en sy gaan om simpatie te betuig. En hoor hier, ek het hierdie een vir die waarheid gehoor, ek lieg nie! Vriendin kom by die voordeur uit en die twee omhels mekaar. Hierdie een vryf liggies oor haar vriendin se rug en sê met ‘n simpatieke stem: “Baie geluk, hoor!” Nouja, ons kan giggel daaroor, maar ek wonder nog altyd hoe het sy daardie blaps reggestel.

Ons het jare gelede in ‘n buitewyk van ‘n stad gewoon en ek het hierdie spesifieke klein inkoopsentrum gereeld besoek. Op ‘n dag stap ek die sentrum binne en hier kom hierdie ‘bekende’ man van voor af.

Ek groet ewe opgewonde: “Hallo, hoe gaan dit deesdae? Ons het mekaar darem lanklaas gesien.”

Hy kry so ‘n vreemde uitdrukking op sy gesig en antwoord: “Nee, goed dankie, en met jou?”

Ek brei uit oor hoe ons onlangs getrek het en wat alles nog. Hy staan so half en trippel en ek neem aan hy is seker baie haastig.

Ek druk deur! “En hoe gaan dit deesdae met Anneke?” wil ek weet.

“Hmmm, met wie?”

Dit toe dat ek besef ek het ‘n totale vreemdeling voorgekeer en my hele lewe in kort met hom gedeel. Ek kan regtig nie meer onthou wat ek hom geantwoord het nie, maar ek belowe jou, my ore brand nou nog van skaamte as ek daaraan dink.

Ek werk op ‘n stadium by iemand en moet onder andere mense skakel wat nie gereeld betaal nie. Ek werk die lysie van bo af weg, tot ek by hierdie kwaai Meneer Smit kom. Ek weet baie goed, want ek het al met hom te doen gehad.

Die telefoon lui aan die ander kant en ek weet presies hoe hy dit gaan beantwoord: “Smit, mirrag.” My maag bewe en ek voel half naar, want daardie man is niemand se speelmaat nie. Ek hoor al in my verbeelding sy “Smit, mirrag.”

En toe gebeur dit! Hy tel sy foon op en voor hy nog kan groet, blaker ek dit uit: “Smit, mirrag!”

Ek het die foon so vinnig as moontlik neergesit en kan nie eens onthou of ek hom toe ooit weer probeer bel het oor sy agterstallige rekening nie.

Maar die grootste en ergste was die dag van die visbak!

Almal van ons se kinders het op een of ander stadium ‘n visbak gehad. Jy ken mos daardie plastiek rondes wat net groot genoeg is vir ‘n paar goue vissies. Dis nou die einste plastiek visbak wat my allergrootste skande veroorsaak het.

Ek en my oudste, toe seker so drie jaar oud, is die dag winkel toe om vir visbak te gaan koop. Sy wil vissies hê, maar eers moet ons die bak gaan koop. Dit was in die jare toe daardie hoë platformskoene nog so erg in die mode was ...

Nou moet jy asseblief net eers die prentjie kry: Sussie is ‘n redelike woelige enetjie en ek, bo-op hierdie paar platformsandale, het haar styf aan die hand beet met my regterhand. Sy stap naaste aan die winkelvensters. Aan my linkerhand hang plastiek visbak in ‘n inkopiesak. En! Hou jou asem op, asseblief! Ma is swanger met nommer volgende. Ek het die gewoonte gehad om redelik vinnig te stap, maar ek dink daardie dag was ons nog haastig ook.

Ons kom so aan na ‘n opelug restaurant toe en ek sien iemand sit wat ek ten alle koste wil miskyk daardie dag. Jy weet mos – ‘n ou familievriend wat nie noodwendig jóú vriend ook is nie.

Ons is lekker op spoed en ek dink ek gaan dit verby hierdie restaurant gaste maak sonder dat die ‘vriend’ my sien. Dis toe dat die noodlot met alle wreedheid op my toeslaan: Kindjie sien iets in ‘n winkelvenster ...

“Mamma, kyk hier!” is die laaste wat ek hoor voordat sy my van balans af ruk toe sy wegdraai en venster toe beduie.

Die volgende oomblik (hoe het dit gebeur???) hol ek handeviervoet in die arkade. Elke keer wat my linkerhand grond toe gaan, tref visbak se kind die grond met ‘n magtige slag! En natuurlik skree ek van pure skok soos maar net ek dit kan doen!

Het ‘vriend’ my toe gesien? Vir seker! Maar seker eers lank nadat hy my benoude gille gehoor het.

Het ek ooit gesien wat my liefiekind vir my wou wys? Mos toe glad nie.

Hoe het ek by die huis gekom?

G’n mens weet nie!

Moedersdag ... of is dit Onthoudag?

 Ja, die kindergesiggies,

Soos die sterre se liggies,

Is die hemelse pêrels vir Jesus se kroon.

As jou hart naastenby soos myne klop, het jy vandag al ‘n duisend maal jou kinders beleef van hul geboortedatum af tot vandag toe en moontlik nog iewers in die toekoms ook. O ja, ek is ‘n meester van ou koeie uitgrawe – vra gerus maar vir hulle wat my ken.

Maar neem jy my kwalik? As ‘n mens kinders het en kinders verjaar of dis Moedersdag of enige moontlike dag wat hulle almal bel, dan lóóp die gedagtes!

Sê nou maar net dat ons nie kon onthou nie. Mens! Watter vreeslikheid sou die lewe gewees het as jy alles net een maal kon beleef en dan is dit poef! uit jou gedagtes uit. Ek wil my dit nie indink nie ... en daarom is die vergeetsiekte vir my een van die ergste dinge wat ‘n mens maar kan tref. Maar ons gaan nie vandag gesels oor vergeet nie, ons gaan gesels oor onthou – alle lekkertes wat ‘n mens moontlik kan onthou.

Ek’t jou gesê dat ek gereeld die ou dinge uitkrap en uithaal en afstof en versigtig in my hande ronddraai en bekyk en bewonder. Ek is ‘n meester van “Onthou jy nog?” Ek ken net een mens wat dit beter as ek kan doen: my oudste. Sy kan vir jou dag en datum en oomblik vir oomblik uithaal en weer lewendig maak. Ja nee, sy is die beste!

Maar dit eers daar gelaat. Ek wonder baie maal of daar op hierdie aarde ‘n suiniger swanger mamma is as wat ek was. Kyk, my lyf (met baba knus binne-in) was myne en myne alleen. Jy moes nou nie kom staan en sukkel en vir my vra of jy kan voel nie. Nee! G’n niks se gevoel aan my lyf nie! Hierdie baba is myne en myne alleen! Ek was regtig so selftevrede met hierdie bondeltjie onder my hart, dat hy/sy maar vir ewig daar kon bly. Want sien, die oomblik dat bondeltjie gebore is, kan enigeen hom mos gryp en loop. Het dit my kwaad gemaak as hulle so voorbarig is! Los my kind! Dis myne! Maar ja, die lewe het my geleer om anders daaroor te dink.

Die grootste skok was die oggend van my oudste se geboorte. Ek lê daar soos die koningin van watter land en verlustig my in al die aandag. Dis nou totdat die dominee begin bid: “Dankie dat U haar vir ons geleen het.” Ek skrik my in ‘n toestand! Geleen? Ja, Martha, geleen. Sy gaan nie altyd en altyd joune wees nie. Sy gaan groot word en weggaan en haar eie pad loop en uiteindelik het ons mos maar almal een pad wat nie een van ons vry kan spring nie ...

Dan word die goetertjies mos groot en elkeen het ‘n wil van sy eie. Dit bly vir my ‘n wonderwerk hoe hulle almal in dieselfde huis grootword, maar elkeen is so verskillend van die ander. Nogtans wil jy elkeen van hulle soos die spreekwoordelike moederhen onder jou vlerk in krap en hulle daar wegsteek teen die wêreld se swaarkry en (moontlike) ellende. En al word hulle ook hóé oud, jy sal seker maar altyd daardie beskermingsdrang in jou dra.

Verskillend? Beslis!

Ons oudste met ‘n eie koppige willetjie van haar eie wat op alles geantwoord het: “Sal self!” O my aardetjie tog, en al vat die haar jare, sy wou dit self doen en het dit self gedoen. Dit is waar die spreekwoord “Job se geduld” gebore is, glo ek.

Ons seun, weer, het kleintyd ‘n fobie gehad vir (onder andere) damesonderklere. Dit was sy suster se grootste plesier om een van haar ‘undies’ aan sy deurhandvatsel te hang. Hy sou vir ewig nie in sy kamer gaan nie terwyl daardie kledingstukkie daar hang. Hy het vuur geblaas van woede, maar niks sou hom oortuig om eens te probeer om dit af te haal nie. Nooit nie! Hy vat eenvoudig nie aan sulke goed nie. Wat my mos laat wonder hoe hy vandag daaroor voel? Ek sal maar liewer nie probeer om dit weer te doen nie!

Ek en my jongste het een aand ‘n effense verskilletjie in die sitkamer. Toe sy gaan slaap, ruim ek op en kyk of daar nie van haar potlode of iets is wat sy nie in haar tas gesit het nie. Dis toe wat ek die ‘briefie’ ontdek wat sy daar vir my gelos het. Ek is lief vir Ma, maar ek hou nie van Ma nie. Waar kry jy eerliker? Agterna het ek baie maal ook al so gevoel, maar ek het net nog nooit die moed gehad om dit uit te spreek nie.

Dit het min gebeur dat al drie van hulle as ‘n span saam ‘n ding aangevang het. Maar een ding wat hulle my lekker ‘n rat voor die oë gedraai het, is die dag wat hulle drie (met die oudste agter die stange) die kombi byna omgegooi het. In die proses was die kar so van die modder, dat hulle dit moes was. En ja, reg geraai! Toe Ma by die huis kom, word dit vertel hoe dierbaar hulle was. Hulle het vir Ma die kar gewas. En Ma glo dit! Watter ma sal dan nou nié dankbaar wees oor so ‘n mooi gebaar nie? ... tot jy jare later die waarheid uitvind ...

Verjaardagkoeke was vir my ‘n nagmerrie. Ek het altyd gewag totdat hulle in die aand bed toe is voordat ek dit begin versier het. Nou hoor nou vir my: my idees van hoe die koek moes lyk en die eindproduk was nooit, ooit dieselfde nie. Hoeveel keer ek in daardie laat ure alles afgekrap en oor begin het, kan ek nie vir jou opnoem nie!

Die ergste was toe ek die dag toe die skool uitkom vra: “Wat het die kinders van die koek gesê?” (‘n Mens mág mos vra!) Jy hoop stilweg dat dit vir hulle mooier was as wat dit vir jou laasnag was.

Eers antwoord die kind nie en jy vra weer: “Hmm? Wat het hulle gesê?”

Die antwoord kom redelik nors (of was dit die gevoel van skaamte wat nog nie gewyk het nie?!) “Hulle het almal gelag vir die koek!”

Dit voel vir my ek kan elke mooi en kosbare onthou hier neerskryf, maar dit sal nie regverdig wees nie. Jy het jou eie onthou en eie mooi herinneringe wat jy sekerlik op ‘n dag soos vandag weereens bedink het.

Soms – en dit is gewoonlik in die nag wanneer ek nie kan slaap nie – kom die aanklagte soos hamerhoue teen jou hart. Jy onthou elke onnodige pak slae, afjak of straf wat jy so vryelik uitgedeel het. Vandag besef ek hoe onverantwoordelik ‘n mens met die klein mensies te werk gaan.

Hoeveel maal het jou kind vir jou iets gevra en het jy, net omdat jy kon, geweier. Wees nou eerlik, as jy terug kyk, besef jy dat hulle nie altyd die ‘nee’ verdien het nie. Dit was bloot omdat jy as ouer die mag het daartoe. Bloot omdat jy nie lus was nie. Bloot omdat jy sommer net ... wát wou bewys?

En stadig maar seker wissel die rolle tussen jou en jou broedsel. Hulle begin gee raad, moedig aan, wys tereg, bied hulp aan en soms kry jy selfs raas ook! Dit is mos maar die pad wat ons loop, is dit nie?

Ek dank die Vader vir kinders wat vergewe het. Ek dank Hom vir die band van liefde tussen ons. Ek dank Hom dat Hy hulle vir my gegun het.